Na nedavno održanoj Sotheby’s aukciji, jedan od najvažnijih artefakata u istoriji religije i kulture dostigao je cenu od impresivnih 5 miliona dolara.
Reč je o najstarijoj poznatoj kamenoj ploči sa Deset Božjih zapovesti, koja datira iz kasnog rimskog-vizantijskog perioda pre otprilike 1.500 godina. Ova unikatna ploča pruža izvanredan uvid u presek vere, istorije i kulture potvrđujući svoj status kao neprocenjivog blaga starine.
Jedinstveni artefakt iz Antike
Izrađena od mermera i teška čak 52 kilograma, ploča je visoka skoro dva metra. Na njoj je urezan tekst na paleo-hebrejskom jeziku u dvadeset redova, koji predstavlja varijaciju Deset zapovesti poznatih iz hrišćanske i jevrejske tradicije. Ova istorijska ploča otkrivena je 1913. godine tokom radova na železničkoj pruzi u blizini južne obale današnjeg Izraela. Ipak, njen značaj u početku nije prepoznat – ploča je čak tri decenije služila kao običan kamen za popločavanje ispred lokalne kuće, gde je vremenom bila delimično oštećena zbog pešačkog prometa.
Ploču je 1943. godine identifikovao naučnik kao retki Samarijanski Dekalog – jedinstvenu verziju Deset zapovesti koja uključuje direktivu o obožavanju Boga na planini Gerizim, svetom mestu za zajednicu Samarićana. Zanimljivo je da ova ploča izostavlja zapovest „Ne izgovaraj ime Gospoda Boga uzalud“, pokazujući različito tumačenje vezano za Samarićanske tradicije.
Istorija ploče: od propasti do otkrića
Pretpostavlja se da je ploča nekada krasila sinagogu ili privatnu rezidenciju, ali tačni detalji njenog porekla ostaju nepoznati. Smatra se da je preživela razorne istorijske događaje, poput rimske invazije u periodu između 400. i 600. godine n.e. ili krstaških ratova iz 11. veka, koji su uništili bezbroj artefakata i struktura širom regiona.
Značaj ove relikvije prevazilazi njenu starost i retkost. Natpis obuhvata moralni kodeks koji je oblikovao zapadnu civilizaciju, naglašavajući njenu trajnu relevantnost u različitim kulturama i religijama. Opstanak kroz vekove sukoba dodaje auru otpornosti, premošćujući drevne tradicije sa savremenim poštovanjem.
Jedinstvenost ove ploče ogleda se i u njenoj sposobnosti da poveže različite religije i zajednice. Iako njen sadržaj odgovara judeo-hrišćanskim učenjima, naglasak na planini Gerizim naglašava njeno samarićansko poreklo. Ovo prilagođavanje pruža neprocenjiv uvid u kulturnu i versku raznovrsnost tog perioda, pokazujući kako su sveti tekstovi tumačeni i poštovani u različitim kontekstima.
Kao opipljiv trag moralnih i duhovnih temelja čovečanstva, ploča sa Deset Božjih zapovesti simbolizuje zajedničke vrednosti i univerzalne niti koje povezuju ljude. Njena priča o preživljavanju kroz vekove i povratak u središte pažnje moderna je priča o otpornosti i trajnosti duhovnih vrednosti.
